تبیین و تحلیل فضایی علل و پیامدهای تخلفات ساختمانی مورد پژوهشی: شهر زاهدان

مقدمه: تخلفات ساختمانی یکی از ناهنجاری‌ها و مسائل موجود در شهرها و به‌ویژه کلان‌شهرهای در حال توسعه است که برخورد و حل آن در سیستم مدیریتی ناکارآمد به آسانی امکان‌پذیر نیست. اهداف: تحقیق حاضر با هدف آسیب‌شناسی تخلفات ساختمانی و ساخت‌وسازهای غیرمجاز در شهر زاهدان، به ارزیابی وضعیت موجود و پراکندگی این پدیده در سطح شهر زاهدان پرداخته است. مواد و روش‌ها: با توجه به مؤلفه‌های مورد بررسی و ماهیت کاربردی، روش این پژوهش توصیفی - تحلیلی می‌باشد. اطلاعات موردنیاز به دو شیوه کتابخانه‌ای (کتاب، آمارنامه و نقشه) و میدانی (بررسی پرونده‌های تخلفات از سال 1384 تا 1393) گردآوری شده است. ازآنجاکه یکی از اهداف این پژوهش نشان دادن پراکندگی تخلفات در سطح شهر و سطح‌بندی محلات و مناطق شهری می‌باشد، با استفاده از شاخص میانگین نزدیک‌ترین همسایه الگوی توزیع تخلفات مشخص گردیده است. سپس با مدل میانگین وزنی جغرافیایی سطح‌بندی محلات و با مدل کوپراس سطح‌بندی مناطق در میزان تخلفات ساختمانی، صورت گرفته است. سرانجام جهت ترسیم نقشه‌ها نیز از نرم‌افزارهای GIS بهره گرفته ‌شده است. نتیجه‌گیری: نتایج حاصله نشان می‌دهد تخلفات ساختمانی در شهر زاهدان نه ناشی از فقر و در محلات حاشیه‌نشین شهر، بلکه در محلات و شهرک‌های قانونی و بیشتر توسط افرادی صورت می‌گیرد که در پی قانون‌گریزی و سودجویی اقتصادی بوده‌اند. براساس نقشه‌های ترسیمی از پراکندگی تخلفات ساختمانی در شهر زاهدان طی دوره ده ساله (1384-1393)، درمی‌یابیم که ابتدا کمترین تخلف در منطقه 5 بوده است ولی با احداث منطقه زیباشهر تخلفات ساختمانی روز به روز سیر صعودی داشته و در سال‌های پایانی دوره، منطقه 5 بیشترین تخلفات را در خود جای داده است. نکته قابل توجه این است که مناطق 2 و 3 شهرداری در تمام سال‌های این دوره میزان تخلفاتی مشابه را نشان داده؛ و از ابتدای دوره تا سال 93 تغییرات چشم‌گیری از لحاظ کاهش یا افزایش تخلفات نداشته‌اند.